Viêm họng amidan: Nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh hiệu quả

Viêm họng amidan bệnh gặp ở mọi lứa tuổi với tỷ lệ người mắc trên toàn cầu chiếm 30,6% trên tổng số 73,7% người mắc bệnh hô hấp. Bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt mà còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm khó lường, vậy đâu là nguyên nhân gây bệnh? Bệnh có thể được chữa trị bằng phương pháp nào? Cùng tìm hiểu với Heviho qua bài chia sẻ bên dưới nhé!

Viêm họng amidan là gì? 

Amidan là bộ phận quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp bởi chúng vừa giúp ngăn chặn xâm nhập của vi khuẩn, nấm, virus gây bệnh lại vừa hỗ trợ sản sinh miễn dịch cho cơ thể. 

Là lớp bảo vệ đầu tiên của niêm mạc họng nên thường xuyên phải tiếp xúc với vi khuẩn, virus. Và khi sự tấn công của tác nhân gây hại quá ồ ạt sẽ làm cho chức năng của amidan bị suy yếu từ đó dễ rơi vào tình trạng viêm, sưng họng. 

Amidan bao gồm các lympho phía sau cổ họng, chúng được cấu tạo bởi các khe nhỏ, hốc nhỏ nên đã trở thành nơi cư trú của nhiều vi khuẩn gây bệnh. Đây cũng là lý do vì sao bệnh viêm amidan thường xuyên tái lại nhiều lần trong năm. 

Hơn nữa, ở trẻ em và người cao tuổi thường có hệ miễn dịch suy yếu vì thế đây chính là nhóm đối tượng có khả năng mắc bệnh cao nhất. 

Triệu chứng viêm amidan

Triệu chứng dễ thấy nhất của viêm họng amidan đó là cổ họng sưng đỏ, nếu mức độ bệnh nặng hơn sẽ kèm theo biểu hiện khó thở cùng với đó là các dấu hiệu: 

• Amidan sưng đỏ
• Cổ họng đau rát
• Có vết loét, sưng phồng ở cổ họng 
• Có lớp dịch màu trắng hoặc vàng 
• Khó nuốt, chán ăn, ăn không thấy ngon miệng
• Đau đầu, mất ngủ
• Ớn lạnh, sốt cao
• Cổ họng sưng 
• Hôi miệng
• Cứng cổ
• Giọng nói thay đổi. 

Ngoài ra với trẻ em sẽ xuất hiện thêm triệu chứng như nôn mửa, đau bụng, bụng khó chịu, lười ăn, chảy nước miếng.

Nguyên nhân gây viêm họng amidan 

Có nhiều nguyên nhân gây viêm amidan khác nhau nhưng phổ biến và thường gặp nhất vẫn là do hệ miễn dịch suy yếu tạo cơ hội cho vi khuẩn tấn công như vi khuẩn Streptococcal, virus cúm, virus herpes simplex, virus Epstein-Barr. Thêm vào đó thói quen hút thuốc, uống rượu bia, chất kích thích khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở người lớn. 

>>> Có thể bạn quan tâm: Viêm họng nên uống gì

Một vài yếu tố khác được xác định có thể do tác động từ môi trường sống (môi trường ô nhiễm, khói bụi độc hại….)  thời tiết thay đổi, chuyển mùa, người bị viêm xoang, viêm VA hoặc các bệnh đường hô hấp khác cũng là đối tượng dễ mắc bệnh hơn so với người bình thường. 

Ngoài ra, các yếu tố dưới đây cũng được cho là tác nhân gây viêm amidan: 

• Đã từng mắc bệnh về đường hô hấp hoặc bệnh truyền nhiễm như sởi, ho gà….. 
• Khoang miệng vệ sinh không sạch sẽ làm vi khuẩn sinh sôi phát triển nhanh. 
• Cổ họng có dị tật
• Ăn đồ ăn không đảm bảo vệ sinh, ăn nhiều đồ ăn lạnh như kem, thức ăn trong tủ lạnh….

Phân loại bệnh viêm amidan họng

Viêm họng amidan cấp tính

Viêm amidan cấp tính thường sẽ gây sốt 39 – 40 độ C cùng với đó là triệu chứng rát họng, nuốt thấy đau hoặc ho. Tiếp theo khi bệnh phát triển hơn người bệnh có thể thấy cổ họng sưng, đỏ, lưỡi trắng, toàn thân mệt mỏi, chán ăn, táo bón hoặc tiểu ít. 

Viêm amidan mãn tính 

Khi bệnh amidan không được điều trị dứt điểm khiến bệnh tái phát nhiều lần sẽ dẫn đến viêm amidan mãn tính. Tương tự với cấp tính, với tình trạng bệnh mãn tính thường xuất hiện một số biểu hiện sau: 

• Sốt cao tái lại nhiều lần 
• Răng miệng có mùi hôi. 
• Khi ăn hoặc uống nước luôn cảm thấy mắc ở cổ họng. 
• Ho kéo dài có thể là ho khan từng cơn nhưng cũng có thể là ho có đờm
• Đau rát cổ họng khiến giọng nói bị thay đổi
• Cơ thể mệt mỏi, yếu ớt, thường sốt khi chiều đến.
• Thở khò khè, ngủ ngáy còn với trẻ em có thể sẽ ngưng thở tạm thời khi ngủ. 

Ngoài ra, viêm họng amidan mãn tính cũng có khả năng dẫn đến sỏi amidan. Nguyên nhân được xác định là do từng mảnh thực phẩm, tế bào chết, nước bọt tích tụ trong kẽ amidan. Sau thời gian các mảnh vụn sẽ tự động đông cứng lại tạo thành sỏi, có thể tự bong hoặc can thiệp y tế để lấy sỏi ra khỏi cơ thể. 

Viêm amidan quá phát 

Nặng hơn thể amidan mãn tính là amidan quá phát. Khi chuyển sang giai đoạn này người bệnh sẽ bị đau họng, sốt, sưng amidan. Các triệu chứng còn lại gần giống với viêm amidan cấp tính nhưng thời gian mắc bệnh diễn ra lâu hơn. 

Viêm họng amidan có nguy hiểm không?

Viêm họng amidan cấp kéo dài không chỉ làm ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống người bệnh mà nó còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm khác: 

• Biến chứng tại chỗ: Khi bệnh tiếp diễn trong nhiều ngày có thể để lại hệ lụy khó thở, ngưng thở tạm thời khi ngủ, viêm mô tế bào quanh amidan, áp xe phúc mạc (nhiễm trùng gây tụ mủ amidan), viêm amidan hốc mủ. 
• Biến chứng cận kề: tăng nguy cơ mắc các bệnh như viêm xoang, viêm hạch, viêm tai giữa, viêm phế quản khí quản. 
• Biến chứng toàn thân: Trường hợp mắc bệnh do vi khuẩn liên cầu hoặc do chủng liên cầu A gây nên nếu không được điều trị kịp thời người bệnh sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị viêm cầu thận, thấp khớp…. 
• Áp xe quanh amidan: Bên cạnh những khó chịu do bệnh gây ra thì bệnh nhân còn gặp phải biến chứng amidan nặng hơn như khó thở khi ngủ, quanh amidan bị viêm xuất hiện nhiều hốc mủ màu trắng đục. 
• Viêm cầu thận: Tỷ lệ bệnh nhân mắc viêm cầu thận sau khi bị viêm amidan chiếm tới 24%, sau đó bệnh sẽ chuyển sang thể viêm thận cấp tính. Có thể nhận biết bệnh thông qua biểu hiện phù nề, phù nề chân, mặt đặc biệt sau mỗi lần ngủ dậy. 
• Viêm khớp thấp: Viêm họng amidan gây viêm khớp thấp không được chữa trị đúng lúc sẽ gây viêm màng tim. 

Biện pháp điều trị bệnh viêm amidan hiệu quả 

Điều trị bằng thuốc 

Điều trị nội khoa là phương pháp đầu tiên mà bệnh nhân bị viêm họng amidan tìm đến. Sau khi được khám, kiểm tra và xác định nguyên nhân là do vi khuẩn các bác sĩ sẽ chỉ định đơn thuốc kháng sinh. Lúc này người bệnh cần tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ ngay cả khi thấy triệu chứng bệnh đã được cải thiện. 

Lưu ý: Nếu không uống đúng, đủ liều lượng thuốc hoặc tự thay đổi tăng giảm thuốc có thể dẫn đến nhiều hệ lụy như viêm thận, sốt thấp khớp. 

Điều trị bằng phương pháp dân gian 

Bên cạnh dùng thuốc thì người bệnh viêm đường hô hấp có thể áp dụng các mẹo hỗ trợ điều trị bằng dân gian tại nhà để nhanh chóng đẩy lùi triệu chứng, rút ngắn thời gian phục hồi: 

• Súc miệng bằng nước muối: xây dựng thói quen súc miệng bằng nước muối nhiều lần trong ngày. Súc họng, súc miệng không chỉ loại bỏ vi khuẩn răng miệng mà còn mang đến tác dụng rõ rệt trong việc cải thiện bệnh. 
• Súc miệng với nước ép hành: Chuẩn bị củ hành + cốc nước ấm. Sơ chế bóc vỏ, rửa sạch hành rồi ép lấy nước, pha nước vừa ép với nước ấm, khuấy đều cho hỗn hợp hòa tan rồi súc miệng hàng ngày từ 2 – 3 lần. 
• Gừng + mật ong: Chuẩn bị 2 củ gừng với ít mật ong. Gừng cạo vỏ, rửa sạch, đập dập rồi thái thành lát. Cho mật ong và gừng vừa sơ chế ngâm trong bát, sau đó bạn chỉ cần ngậm gừng ngâm trong mật ong. 

Điều trị bệnh bằng phẫu thuật 

Giải pháp tối ưu nhất để loại bỏ hoàn toàn amidan đó là phẫu thuật cắt amidan. Thông thường phẫu thuật cắt amidan sẽ được chỉ định cắt nếu xuất hiện các biến chứng xấu như khó thở, thở khó khăn khi ngủ, khó nuốt, áp xe amidan không được cải thiện khi điều trị bằng kháng sinh. 

Tuy nhiên, phương pháp không được sử dụng cho: 

• Người bị xuất huyết tiểu cầu giảm, suy tụy, ung thư máu, người bị rối loạn đông cầm máu. 
• Người có tiền sử mắc bệnh tiền sử chưa được điều trị ổn định. 
• Người bệnh bị nhiễm khuẩn toàn thân
• Phụ nữ mang thai hoặc đang trong ngày kinh nguyệt. 

Phòng ngừa bệnh viêm họng amidan tại nhà 

Với trẻ em 

Không chỉ tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị bệnh của bác sĩ mà cha mẹ cần phối hợp và chăm sóc trẻ tại nhà đúng cách: 

• Thực đơn ăn uống phong phú, đầy đủ dưỡng chất nhằm nâng cao hệ miễn dịch và sức đề kháng cho trẻ. Đặc biệt là vitamin có trong hoa quả (các loại quả mọng, dâu tây), rau xanh, đồ ăn chứa nhiều vitamin C, E, A để giảm viêm amidan và khó thở ở trẻ. 
• Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ nơi bé vui chơi, sinh sống. 
• Tập thói quen súc miệng bằng nước muối cho bé.
• Uống nhiều nước lọc, nước trái cây để bù nước cũng như giảm viêm họng, khô họng. 
• Đi khám định kỳ theo lịch của bác sĩ để tránh tình trạng bệnh phát triển nặng hơn. 

Với người lớn 

Amidan là thể bệnh dễ tái phát nhất là trong điều kiện thời tiết thuận lợi, bên cạnh đó với người hút thuốc, ăn uống không đảm bảo, người có tiền sử bị bệnh hô hấp sẽ có tỷ lệ tái phát cao hơn người bình thường. Chính vì thế mỗi người chủ động bảo vệ bản thân, gia đình thông qua các biện pháp cơ bản sau: 

• Uống đủ nước 
• Nghỉ ngơi điều độ
• Nếu thấy đau họng khi nuốt nên ăn đồ ăn mềm, đồ ăn dễ nuốt 
• Có thể dùng máy tạo độ ẩm trong phòng 
• Tránh ăn quá nhiều đồ ăn cay nóng, đồ ăn chứa nhiều gia vị, chất béo, đồ uống lạnh bởi chúng sẽ khiến viêm họng thêm trầm trọng hơn. 
• Không hút thuốc lá, uống đồ uống chứa chất kích thích, caffeine.
• Súc họng, súc miệng bằng nước muối pha loãng mỗi ngày. 
• Không la hét, nói to để tránh gây tổn thương họng.
• Ăn uống lành mạnh, sinh hoạt khoa học, tăng cường tập luyện thể thao để tăng sức đề kháng.  

Một vài câu hỏi khác có liên quan đến viêm họng viêm amidan 

Đâu là đối tượng thường gặp viêm amidan?

Viêm họng amidan có thể gặp ở mọi đối tượng nhất là người có tiền sử mắc bệnh liên quan đến đường hô hấp, bệnh liên quan đến đường thở như viêm xoang, viêm mũi, viêm họng…. Bệnh không được điều trị đúng cách rất dễ chuyển sang thể mãn tính lúc này việc điều trị sẽ khó khăn và tốn nhiều thời gian hơn. 

Bên cạnh đó, nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao tiếp theo là trẻ nhỏ bởi: 

• Trẻ bị viêm amidan do vi khuẩn tấn công vào cơ thể thường gặp ở độ tuổi từ 5 – 15 tuổi. 
• Khi đi học trẻ thường tiếp xúc gần với bạn bè bị bệnh từ đó tăng nguy cơ lây vi khuẩn amidan. 

Viêm amidan khi nào nên cắt? 

Dựa vào nguyên nhân gây bệnh bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất. Đặc biệt với những trường hợp người bệnh dùng thuốc tây hay bài thuốc dân gian không đem lại hiệu quả thì cắt amidan là phương pháp được ưu tiên khi này. Chính vì thế, cắt amidan được xem là biện pháp cuối cùng sau khi đã áp dụng các cách chữa trị khác. 

Bị viêm amidan có lây không? 

Viêm amidan xảy ra khi họng bị nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn. Bệnh không phải bệnh lây truyền nhưng vi khuẩn gây bệnh có thể lây sang người bình thường đặc biệt là khi ho hoặc hắt hơi. Vậy nên để ngừa lây bệnh bạn không nên tiếp xúc gần với người bị cảm, xây dựng chế độ ăn đủ chất, vitamin, tập thể dục để nâng cao sức đề kháng…… 

Có thể thấy viêm họng amidan là bệnh phổ biến, bất cứ ai cũng có thể gặp. Tuy nhiên, người bệnh cũng không cần quá lo lắng bởi bệnh có thể điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật ngoại khoa tùy vào mức độ bệnh. Hãy chú ý tới sức khỏe của bản thân, chủ động đi khám định kỳ cũng là cách để theo dõi tình trạng sức khỏe của bản thân cũng như phòng bệnh tốt nhất. 

Trên đây là một số thông tin về viêm họng amidan mà Heviho muốn đem đến cho bạn đọc, hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích và giải đáp được các thắc mắc của các bạn. Chúc các bạn sức khỏe