Cây Xạ Can và 6+ tác dụng tuyệt vời ít người biết

Cây Xạ Can là một loại dược liệu quen thuộc trong các bài thuốc Đông y. Xạ Can có tác dụng chữa nhiều chứng bệnh như: ghẻ lở, ho, sốt rét,… Để biết cụ thể hơn về Xạ Can và công dụng của chúng, bạn có thể tham khảo bài viết ngay sau đây!

Tổng quan về cây xạ can

Cây Xạ Can là gì? Cây Xạ Can (tên khoa học: Belamcanda chinensis Lem) hay còn được gọi là cây rẻ quạt, ô phiến, biển trúc, thảo khương,… là một loại dược liệu quý dạng cây thảo, thân rễ mọc bò và sống dai. Cụ thể:

Lá Xạ Can dài từ 20 – 40cm, rộng từ 15 – 20mm, hình mác dài, mọc thẳng đứng xen kẽ 2 hàng và có thể cao đến 1m. Hoa Xạ Can màu vàng cam điểm đốm tím, mọc theo cụm (thường 3 nhị 1 cụm), có cuống. Quả Xạ Can có hình trứng 3 van màu xanh đen, chiều dài từ 23 – 25cm.

Xạ Can dễ sinh trưởng nên có thể bắt gặp ở mọi nơi. Tuy nhiên, đa phần loại cây này tập trung nhiều ở các nước châu Á như: Ấn Độ, Lào, Philippin, Nhật Bản, Trung Quốc,… Ở Việt Nam, cây Xạ Can mọc hoang và được trồng làm cảnh ở các tỉnh thành như: Lạng Sơn, Lào Cai, Hòa Bình, Hà Nội,…

>>> Xem thêm: Sâm đại hành

Theo Y học cổ truyền, thân và rễ của cây Xạ Can thường được sử dụng làm thuốc chữa bệnh do chứa một số thành phần như: Irigenin, Polysaccharide, Tectoridin, Irisflorentin, Noririsflorentin, Iristectoriginin A, Methylpyrrolidone,… Nhờ đó, việc sử dụng cây Xạ Can có rất nhiều công dụng khác nhau, dưới đây là một vài thông tin giúp bạn hiểu rõ cây Xạ Can có tác dụng gì.

Công dụng của cây Xạ Can (Rẻ Quạt)

Cải thiện nội tiết và tăng tuyến nước bọt

Các nghiên cứu gần đây cho thấy: “Polysaccharide và acid hữu cơ trong cây Xạ Can có khả năng tăng cường chức năng tuyến giáp, cải thiện nội tiết và tăng tuyến nước bọt.”

Trên thực tế, polysaccharide là một loại đường chuyên biệt (đường đa), được ghi nhận có tác dụng quý báu với sức khỏe con người. Khi vào cơ thể, chúng không có vị ngọt, không bị phân giải hay tiêu hóa trong cơ thể người. Vì thế, lượng đường trong máu không bị tăng đột ngột như nhiều loại đường khác. 

Một số loại Polysaccharide có tính chất tương tự hormone estrogen: có khả năng cân bằng nội tiết tố estrogen ở nữ giới trong giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh.

Bên cạnh đó, acid hữu cơ trong Xạ Can cũng có tác dụng tích cực tối với nội tiết và tuyến nước bọt. Bởi, acid hữu cơ là một loại chất tự nhiên, có khả năng chống viêm và chống oxy hóa cao; giúp cân bằng estrogen, giảm các triệu chứng đau nhức cũng như phục hồi chức năng tuyến nước bọt.

Giải nhiệt

Trong cây Xạ Can, các hợp chất flavonoid và terpenoid được chứng minh có tính năng giải nhiệt và làm dịu cơn đau tức thì. 

Theo đó, flavonoid là hợp chất có tính chống oxy hóa và kháng viêm, được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm và dược liệu, bao gồm cây Xạ Can. Những loại flavonoid có tên kaempferol và quercetin trong Xạ Can được công nhận có tác dụng giảm các triệu chứng viêm và giải nhiệt nhanh chóng.

Hơn nữa, theo một số nguồn tin, terpenoid là một hợp chất tự nhiên, có tác dụng giảm đau và giải nhiệt. Ngoài ra, terpenoid – thành phần chính trong tinh dầu của cây còn có tác dụng giảm căng thẳng, hỗ trợ điều trị các triệu chứng liên quan đến rối loạn cảm xúc.

>>> Có thể bạn quan tâm: Ho có đờm ra máu 

Kháng viêm, kháng virus

Nghiên cứu “Anti-inflammatory and antiviral properties of Houttuynia cordata, Polygonum cuspidatum, and Sambucus williamsii extracts and their major compounds.” trên NIH cho thấy: Flavonoid từ cây Xạ Can có tính kháng viêm, kháng virus, có thể hỗ trợ giảm các triệu chứng của ho và viêm đường hô hấp. Ngoài ra, nước sắc Xạ Can còn có tác dụng ức chế khuẩn bạch cầu, khuẩn thương hàn, khuẩn bạch hầu,…

Hỗ trợ điều trị ung thư

Theo các nhà khoa học, Polysaccharide có tính kháng viêm, kháng ung thư bởi chúng có khả năng kích thích hệ miễn dịch; giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các loại bệnh liên quan đến viêm và nhiễm trùng. 

Đồng thời, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, polysaccharide còn có tác dụng thúc đẩy quá trình chống oxy hóa, ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư. Vì thế, trong Y học cổ truyền, cây Xạ Can là loại dược liệu quan trọng, thường xuyên góp mặt trong các bài thuốc điều trị ung thư.

Bảo vệ gan

Tectorigenin trong Xạ Can được biết đến nhiều với công dụng ức chế biểu hiện của iNOS, IL-1β, COX-2, PGE2; giúp chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan (nhất là khi tổn thương do rượu), bảo vệ thành mạch, hạ mỡ máu, hạ đường huyết,…

Khử đờm, giảm ho

Khử đờm và giảm ho là 2 công dụng chính của Xạ Can. Nguyên nhân là bởi, các flavonoid và terpenoid có tính chống oxy hóa cao trong Xạ Can có khả năng loại trừ các gốc tự do trong cơ thể, giúp giảm tổn thương tế bào, giảm viêm đường hô hấp, giảm ho và giảm đờm hiệu quả.

Đặc biệt, một số hợp chất trong Xạ Can còn có tính chống co thắt, tăng sự giãn nở các đường hô hấp. Điều này đặc biệt có ích khi cơ thể bạn đang mệt mỏi, khó thở hoặc ho có đờm.

Ngoài ra, cây Xạ Can còn có một số tác dụng khác ít ai biết như: trị viêm đường tiết niệu, điều trị đau bụng kinh, giảm đau nhức, trị hen suyễn,… Do đó, trong Y học cổ truyền, Xạ Can thường được sử dụng trong các bài thuốc liên quan đến hô hấp và một số bệnh lý khác. Chi tiết đã được trình bày trong phần nội dung dưới đây, mời bạn theo dõi!

3 Bài thuốc nổi tiếng sử dụng Xạ Can

Bài thuốc 1: Cây Xạ Can chữa viêm họng hạt

Chuẩn bị: 9g xạ can, 16g kinh giới, 12g huyền sâm, 8g bạc hà, 12g sinh địa, 8g cỏ nhọ nồi, 8g tang bạch bì.

Cách thực hiện: Đun sôi xạ can cùng các loại thuốc khoảng 30 phút, sau đó chắt nước, uống hết trong ngày. Lưu ý, mỗi ngày dùng 1 thang, dùng liên tục cho đến khi thấy các triệu chứng viêm họng hạt đã thuyên giảm (thường từ 2 – 3 tháng).

Bài thuốc 2: Xạ Can khô trị ghẻ lở

Chuẩn bị: 80g xạ can khô, 80g thăng ma

Cách thực hiện: Trước tiên, bạn cần đem các nguyên liệu nấu với 3 chén nước. Kế đó, chia hỗn hợp thành 2 phần riêng biệt nước và bã. Phần nước để uống, phần bã để đắp lên vết thương khoảng 20 phút rồi rửa sạch lại với nước mát.

Lưu ý, bài thuốc trên có hiệu quả tối thiểu từ 3 tháng, vì thế người dùng cần kiên trì sử dụng để thấy được kết quả rõ rệt.

Bài thuốc 3: Củ Xạ Can trị ho có khí, trong cổ họng có nước

Chuẩn bị: 13 củ xạ can, 120g ma hoàng, 120g sinh khương, 90g khoản đông hoa, 7 quả táo đại, 90g tế tân, 90g tử uyển, 500ml ngũ vị tử và 1 lượng bán hạ vừa đủ.

Cách thực hiện: Đầu tiên, đun sôi ma hoàng với 2 lít nước rồi vớt bọt trắng ra. Sau đó, bạn cần cho tất cả vị thuốc còn lại vào tiếp tục đun sôi rồi chia làm 3 lần, uống hết trong ngày, mỗi ngày dùng 1 thang. Kiên trì sử dụng bài thuốc trên từ 1 – 2 tháng, bạn sẽ thấy tình trạng ho có khí, trong cổ họng có nước được cải thiện đáng kể.

Trên đây là 3 bài thuốc nổi tiếng sử dụng Xạ Can để chữa bệnh. Bên cạnh đó, còn rất nhiều bài thuốc sử dụng Xạ Can khác đang được lưu truyền trong dân gian, có tác dụng khá tốt trong việc điều trị những loại bệnh mà chúng ta thường gặp phải. Tuy nhiên, việc sử dụng Xạ Can trong điều trị cần phải được thực hiện theo sự hướng dẫn/chỉ định của chuyên gia y tế, tuyệt đối không được tự ý sử dụng; tránh gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.

Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng Xạ Can

Mặc dù Xạ Can có nhiều tác dụng tốt và được sử dụng phổ biến trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả nhanh chóng và an toàn nhất khi sử dụng, người bệnh cần chú ý những điều sau:

• Không nên sử dụng Xạ Can trong thời gian dài, những người có thể trạng yếu, phụ nữ có thai hoặc đang bị tiêu chảy.
• Kết hợp Xạ Can dược liệu với chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học
• Trong quá trình sử dụng những bài thuốc từ cây Xạ Can (rẻ quạt), nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào gây ảnh hưởng đến sức khỏe, người bệnh cần ngưng sử dụng và tìm đến cơ sở y tế uy tín gần nhất để được thăm khám và xử trí kịp thời.
• Đặc biệt, tuyệt đối không được lạm dụng thuốc với liều lượng lớn, tránh gặp tác dụng phụ không mong muốn. Hoặc, để hạn chế tình trạng này xảy ra, người bệnh có thể sử dụng các loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe có chiết xuất từ cây xạ can với liều lượng phù hợp như Heviho.

Heviho – Giải pháp giảm ho, viêm họng từ cây Xạ Can

Bộ đôi Heviho bao gồm Siro Heviho và viên uống Heviho là sản phẩm được chiết xuất hoàn toàn từ các loại thảo dược quý (trong đó có Xạ Can), giúp giảm các triệu chứng viêm đường hô hấp hiệu quả.

Hiện nay, bộ đôi Heviho đang được phân phối chính thức bởi Công ty Cổ Phần Dược Phẩm Thái Minh, do Bộ Y tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc. Vì vậy, bạn có thể tìm mua Heviho tại các nhà thuốc uy tín. Để tiết kiệm thời gian, hãy click vào Điểm bán Heviho để tra cứu thông tin nhà thuốc gần bạn nhất có bán sản phẩm. Hoặc liên hệ đến 1800 1208 để được các dược sĩ của Thái Minh tư vấn chi tiết về sản phẩm và tình trạng bệnh!

Lưu ý: Heviho không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Khi sử dụng Heviho cho trẻ sơ sinh hay phụ nữ có thai, người bệnh cần tham khảo ý kiến một cách cẩn thận!